sán chó, bệnh sán chó, dấu hiệu bị sán chó, dấu hiệu bệnh sán chó, sán dây, giun lươn, Toxocara, Toxoplasma

ĐỀ TÀI NGHIỆN CỨU KHOA HỌC TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ NHIỄM KÝ SINH TRÙNG TRONG MÁU VÀ ĐƯỜNG RUỘT,Ở MỘT SỐ BỆNH NHÂN ĐẾN KHÁM TẠI PHÒNG KHÁM CHUYÊN KHOA KÝ SINH TRÙNG ÁNH NGA

Nguyễn Ngọc Ánh, Đặng Thị Nga, Trần Nam Hải, Nguyễn Văn Đức

TÓM TẮT

Đặt vấn đề: Bệnh ký sinh trùng đường máu và ruột hiện rất phổ biến tại Việt Nam.Việc phòng chống bệnh ký sinh trùng cho người dân tại khu vực hiện nay chưa được thực hiện một cách có hệ thống. Việc tìm hiểu các yếu tố dịch tễ, lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị các bệnh này là cần thiết.

Đối tượng và phương pháp:Bệnh nhân đến khám, điều trị bệnh Phòng khám chuyên khoa ký sinh trùng ÁNH NGA từ tháng 8/2012 đến tháng 02/2013. Ghi nhận các triệu chứng lâm sàng và soi phân, làm công thức máu, khảo sát men gan, chẩn đoán huyết thanh ELISA, siêu âm. Thuốc điều trị theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Kết quả: Có 200 bệnh nhân được nghiên cứu, gồm các thành phần trí thức, nông dân, biết khai thác internet. Qua nghiên cứu thấy các triệu chứng nổi bật là ngứa chiếm từ 67-100%  và nổi mề đay chiếm từ 31% đến 100%. Riêng nhiễm sán dây, biểu hiện chính là có đốt sán bò ra ngoài hậu môn 100%.Nhiễm amip đường ruột có biểu hiện chính là đau bụng, đi ngoài phân lỏng hoặc táo từng đợt 94%. Tỷ lệ tăng bạch cầu ái toan (BCAT) cao nhất ở bệnh sán lá gan lớn 28,6%,bệnh ấu trùng giun đũa chó 20.4%,bệnh sán gạo heo 2.3%,bệnh sán dây 14.3%, bệnh amip đường ruột (19.2%).Riêng các bệnh do giun đũa, giun móc, giun đầu gai, giun lươn thì BCAT không tăng.Sau điều trị triệu chứng lâm sàng chính giảm 80-100%.Với bệnh giun đũa chó lạc chủ có 73% bệnh nhân hết ngứa, 92% hết nổi mề đay, 88% bệnh nhân xét nghiệm ELISA trở về (-). Kiến thức về bệnh cũng như thực hành phòng bệnh của người bệnh đạt tỷ lệ cao.

Kết luận:Triệu chứng lâm sàng,chính là ngứa da, nổi mề đay;mắc sán dây có biểu hiện chính là đốt sán bò ra ngoài hậu môn, kèm theo rối loạn tiêu hóa. Soi phân tìm thấy trứng giun đũa, giun móc, kén E. histolytica.  Máu ngoại biên có BCAT tăng,tùy theo từng bệnh. Siêu âm có hình ảnh tổn thương gan trong nhiễm sán lá gan lớn. Chẩn đoán huyết thanh dương tính với các bệnh ấu trùng giun đũa chó, sán lá gan lớn, giun lươn,  giun đầu gai, ấu trùng sán lợn. Kết quả điều trị là các triệu chứng lâm sàng,chính giảm 80-100% và triệu chứng cận lâm sàng giảm từ 88-100%.

Từ khóa: xét nghiệm,giun sán, ký sinh trùng ÁNH NGA

Tác giả BS. Nguyễn Ngọc Ánh¹, ĐT:0912171177

Email: nguyenanhnimpe@gmail.com

 

ABSTRACT

CLINICAL SYMPTOMS, AND ACCESS,TO CLINICAL RESULTS OF TREATMENT OF INFECTED BLOOD PARASITES AND CYLINDER IN SOME WAY TO PATIENT CARE MEDICINE CLINIC IN PARASITES

Dang Thi Nga, Nguyen Ngoc Anh, Hoàng Minh Đô, Nguyễn Thị Liễu

Backgrounds: Intestinal parasitic diseases,are common in Vietnam. Currently the control of intestinal parasitic diseases in Southern provinces of Vietnam is not systematic organized. Assessment of epidemiological, clinical, paraclinical characteristics and treatment outcome of intestinal parasitic diseases is necessary.

Subjects and methods: Patients withintestinal,parasitic diseases attending the parasites Clinic of Saigon from August 2012 till February 2013. Clinical symptoms were recorded as well as stool exam, complete blood count, liver enzymes, serodiagnosis by ELISA, ultra-sonography were performed. Treatment was done according to guidelines ofMinistry of Health.

Results:There were 320 patients studied, mainlyknowledgeable persons, who can access the Internet. Pruritus accounted for 67-100% and urticaria 31-100%. For taeniasis, proglottids creeping,from the anus (100%) was the main manifestation. In enteric amebiasis, abdominal pain, episodes of diarrhea and constipation accounted for 94%.Eosinophilia was present in fascioliasis (28.6%), cysticercosis (12.3%), taeniasis (14.3), enteric amebiasis (19.2%) but not in ascariasis, hookworm infection, gnathostomiasis, strongyloidiasis.Following treatment, main clinical symptoms were cleared by 80-100%. In toxocariasis, pruritus and ,urticaria were cleared  in  73%  and 92% of patients, respectively, and 88% of patients had results of ELISA becoming negative. A high percentage of patients had good knowledge as well as practice on control of the diseases.

Conclusion:Main clinical symptoms were pruritus and,urticaria, while in taeniasis it was the crawling of proglottids from the anus, accompanied by other digestive perturbations. Stool exam revealed ova of ascaris, hookworms, cysts of E. histolytica. There were eosinophilia depending on nature of infection and,hepatic lesions in fascioliasis on ultra-sonography. Serodiagnosis was positive in toxocariasis, fascioliasis, strongyloidiasis,,gnathostomiasis, cysticercosis. Treatment results in clearance of main clinical symptoms and lab results by 80- 100% and 88-100%, respectively.

Keywords: Intestinal parasites, Albendazole, ELISA.

1.ĐẶT VẤN ĐỀ

Nhiễm ký sinh trùng,là một trong những bệnh phổ biến nhất ở những nước nghèo. Ước tính trên thế giới có khoảng 300 triệu người nhiễm giun, sán nặng là kết quả của hơn 150.000 các,ca tử vong mỗi năm (Crompton 1999; Montresor và cs, 2002). Theo Tổ chức Y tế thế giới, trên thế giới có khoảng 1,2 tỷ người nhiễm giun đũa, 1,2 tỷ người,nhiễm giun móc và 1 tỷ người nhiễm giun tóc. Và khoảng 40 triệu người nhiễn sán lá nói chung, 10% dân số trên thế giới nhiễm đơn bào (amip, trùng lông, trùng roi…) và 10% trong số đó phát triển thành bệnh⁽¹⁾.

Ở nước ta, nhiễm ký sinh trùng là khá phổ biến. Vì nằm trong khu vực nhiệt đới nên điều kiện khí hậu thuận lợi cho mầm bệnh phát triển ở ngoại cảnh, cùng với ý thức vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường không đảm bảo và những tập quán sinh hoạt lạc hậu dẫn đến khả năng nhiễm ký sinh trùng càng cao. Qua một,số kết quả điều tra một số tỉnh phía nam cho thấy từ 2006 đến 2010 tỷ lệ nhiễm giun chung ở các tỉnh điều tra là 34%. Số bệnh nhân nhiễm,sán lá gan lớn năm 2006 là 4.094 ca, năm 2007 là 2.196 ca, năm 2008 là khoảng 2.250 ca bệnh, năm 2009 có khoảng 4.300 lượt ca bệnh,,và 6 tháng đầu năm 2010 có khoảng 1.300 người bệnh. Bệnh sán dây và ấu trùng sán lợn được phát hiện tại 50 tỉnh thành trong cả nước (Nguyễn Mạnh Hùng,2011)⁽²⁾.

 

Bệnh ký sinh trùng gây nên rất,nhiều tác hại cho con người. Các triệu chứng bệnh thường rất đa dạng và dễ nhầm lẫn với bệnh cảnh lâm sàng của các chứng bệnh khác ở,đường tiêu hóa với những nguyên nhân khác nhau.

Chính vì vậy chúng tôi tiến,hành đề tài: Triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị nhiễm ký sinh trùng trong máu và đường ruột ở một số bệnh nhân,đến khám tại Phòng khám chuyên khoa ký sinh trùng ÁNH NGA

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

2.1.  Mục tiêu tổng quát

Ghi nhận triệu chứng lâm sàng,,cận lâm sàng và kết quả điều trị nhiễm ký sinh trùng trong máu và đường ruột ở một số bệnh nhân đến khám tại Phòng khám chuyên khoa ký,sinh trùng ÁNH NGA

 2.2. Mục tiêu cụ thể

- Mô tả một số đặc điểm,dịch tễ, lâm sàng, kết quả xét nghiệm và điều trị của bệnh nhân nhiễm giun, sán.

- Tìm hiểu mối liên quan,giữa triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và dịch tễ của bệnh nhân nhiễm ký sinh trùng đường ruột.

- Đánh giá sự hiểu biết về bệnh ký sinh trùng và các biện pháp phòng chống của người bệnh tại điểm nghiên cứu.

3. PHƯƠNG PHÁP, KỸ THUẬT

3.1. Thời gian, địa điểm và đối tượng nghiên cứu

- Thời gian thực hiện: từ,tháng 8/2012 đến tháng 02 năm 2013

- Địa điểm: tại Phòng,khám chuyên khoa ký sinh trùng ÁNH NGA

- Đối tượng: Bệnh nhân đến khám tại Phòng khám.

3.2. Thiết kế nghiên cứu

- Dịch tễ học mô tả,phân tích.

3.3. Các bước tiến hành

- Phỏng vấn khi bệnh,nhân đến

- Thăm khám

- Ghi chép bệnh án

- Cận Lâm sàng:

+ Soi phân bằng,phương pháp Kato-Katz và soi trực tiếp.

+ Xét nghiệm công,thức máu, đếm bạch cầu ái toan, kiểm tra chức năng gan, chức năng thận.

+ Siêu âm gan mật,,ổ bụng.

+ Test chẩn đoán,huyết thanh: Ấu trùng giun đũa chó, Giun đầu gai, Giun lươn, Sán lá gan lớn, Ấu trùng sán lợn, Amip gan, phổi.

- Chẩn đoán

- Thuốc điều trị: ( THEO PHÁC ĐỒ)

Bảng 1: Phác đồ điều trị KSTĐR được áp dụng trong nghiên cứu

 

- Theo dõi kết quả,điều trị.

3.4. Chọn mẫu:200 mẫu

3.5. Phân tích và xử lý,dữ liệu:phần mềm thống kê Stata 3.02.

4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

4.1. Đặc điểm, dịch tễ,bệnh KSTcủa đối tượng tham gia nghiên cứu.

Bảng 2:  Đặc điểm của,đối tượng tham gia nghiên cứu.

Đặc tính		Số người	Tỷ lệ %	Đặc tính		Số người	Tỷ lệ %
Giới	Nam	64	32	Nghề nghiệp	Làm ruộng	32	16
	Nữ	136	68		Trồng rừng	10	5
Tuổi	< 18 tuổi	4	2		Cán bộ VC	66	33
	>= 18 tuổi	196	98		Công nhân	60	30
Dân tộc	Kinh	189	94,5		Nghề khác	32	16

Nhận xét:Đa số người bệnh đến khám và điều trị là người lớn chiếm 98% và chủ yếu,là cán bộ viên chức hoặc công nhân (66%), ngoài ra cũng có các thành phần khác như người dân,làm ruộng, trồng rừng, nội trợ chiếm tỷ lệ thấp.

4.2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của người bệnh nhiễm KSTĐR

Bảng 4: Tỷ lệ (%) xuất hiện triệu chứng lâm sàng và,cận lâm sàng của từng bệnh

Triệu chứng   Tên bệnh/số lượng	Ngứa	Mề đay	Ăn kém, mệt mỏi	Rối loạn tiêu hóa	Đau đầu	Đau bụng	Sán bò ra HM	Ngứa HM	Bach cầu ái toan tăng	Soi phân có trứng hay đơn bào	Siêu âm có tổn thương gan	ELISSA
Ấu trùng giun đũa chó/68	94	94	5	33	25	5		1	20			100
Giun đũa/5	80	40	60	40						100
Giun móc/4	75	75		50						100
Giun đầu gai/2	100	100	50	50	50							100
Giun lươn/6	100	83	5	33	67							100
Sán lá gan lớn/15	100	31	80	23		17			29		60
Ấu trùng sán lợn/30	100	100	4	7	9				12			100
Sán dây/30			29	57			100	100	14
E. Histolytica(amip đường ruột)/40	67	81	72	94		68			19	100

Nhận xét:

- Với bệnh ấu trùng giun đũa chó, bệnh nhân đến khám,với triệu chứng ngứa, nổi mề đay là chính (94.2%), biểu hiện đau đầucũng xuất hiện đáng kể 25.3%, kèm theo là những rối loạn hệ tiêu hóa.,Tỷ lệ bệnh nhân có số lượng bạch cầu ái toan (BCAT) tăngtrên những bệnh nhân có huyết thanh chẩn đoán dương tính với Toxocara canis là 20.4%.

-Nhiễm sán lá gan lớn triệu chứng gây khó chịu nhất,cho bệnh nhân cũng là ngứa da, nổi mề đay, 80% ca bệnh có ăn kém kèm theosố ít ca bệnh có vàng da và các rối loạn khác về tiêu hóa.,60% bệnh nhân có hình ảnh siêu âm tổn thương gan. Tỷ lệ bệnh nhân có BCAT tăng trên bệnh nhân có huyết thanh chẩn đoán dương tính với SLGL là 28.6%.

- Ngứa da, mề đay cũng là triệu chứng chính để,người bệnh đến khám phát hiện ấu trùng sán gạo heo. Tỷ lệ bệnh nhâncó BCAT tăng trên những bệnh nhân nhiễm ấu trùng sán gạo heo là 12.3% và 100% ca bệnh xét nghiệm ELISA(+).

- Bệnh sán dây được phát hiện với 100% bệnh,nhân có sán bò ra ngoài hậu môn và ngứa hậu môn. Ngoài ra có kèm theo các triệu chứng tiêu hóa khác. Tỷ lệ bệnh nhân có BCAT tăng trên,bệnh nhân nhiễm sán dây là 14,3%.

-Amip đường ruột, biểu hiện rối loạn tiêu hóa,như triệu chứng phân lỏng hoặc táo bón là biểu hiện chính của bệnh chiếm 94%. Nhiễm amip đường ruột cũng gây cho người bệnh ngứa da,,nổi mề đay 67.4%, Tỷ lệ bệnh nhân có BCAT tăng trênnhững bệnh nhân nhiễm amip đường ruột là 19,2% và 100% xét nghiệm phân có kén,amip.

3. Kết quả điều trị

Bảng 5: Tỷ lệ % biến đổi triệu chứng sau điều trị

Triệu chứng   Tên bệnh/số lượng	Hết ngứa	Hết mề đay	Hết ăn kém, mệt mỏi	Hết rối loạn tiêu hóa	Hết đau đầu	Hết đau bụng	Hết sán bò ra HM	Hết ngứa HM	Bach cầu ái toan tăng về ngưỡng BT	Soi phân sạch trứng /đơn bào	Siêu âm giảm KT hoặc mất hình ảnh  ổ tổn thương gan	ELISSA Kháng thể trở về BT
Ấu trùng giun đũa chó/68	73	92	100	100	100	100		100	100			88
Giun đũa/5	100	100	100	100						100
Giun móc/4	100	100	100	100						100
Giun đầu gai/2	100	100	100	100	100							100
Giun lươn/6	83,3	80		100	100							100
Sán lá gan lớn/15	84,6	81,8	100	100		100			100		100	100
Ấu trùng sán lợn/30	95	95	100	100	100				100			98
Sán dây/30			100	100			100	100	100
E. Histolytica(amip đường ruột)/40	91,0	100	100	100		100			100	100